تاریخچه طب فیزیکی و توانبخشی
استفاده از وسایل و مواد فیزیکی در درمان بیماریها ریشه در تاریخ بشر دارد اما توجه روز افزون به این نوع درمان و گسترش اطلاعات علمی در این زمینه باعث شد از سال 1947 بورد تخصصی رشته طب فیزیکی و توانبخشی در آمریکا تصویب شود. در حال حاضر طب فیزیکی و توانبخشی شامل سه بخش طب توانبخشی، طب فیزیکی و الکترودیاگنوز است. این رشته بصورت مختصر "فیزیاتری" Physiatry و متخصصین این رشته "فیزیاتریست" Physiatrist نام دارند که از لغت یونانی physikos به معنای "فیزیک" و iatreia به معنای "هنر درمان" گرفته شده است. فیزیاتریست از درمانهای غیر داروئی در کنار سایر درمانهای متداول در درمان بیماریها استفاده میکند و علاوه بر درمان بیماری در جهت رسیدن به حداکثر عملکرد بیمار و بهبود کیفیت زندگی تلاش مینماید.
طب فیزیکی یا استفاده از روشهای فیزیکی شامل گرما، سرما، آب درمانی، ماساژ ، مانیپولاسیون و جریانهای الکتریکی از گذشته دور مورد استفاده بشر بوده و در نوشته های بقراط در 400 سال قبل از میلاد به آنها اشاره شده است. طب توانبخشی به معنی حفظ حداکثر عملکرد جسمی ، روحی و اجتماعی فرد است.
در طی جنگ جهانی اول به درمانهای فیزیکی در درمان بیماریها توجه شد و پزشکان برای بهبود عملکرد بیماران به این درمانها روی آوردند. در سال 1920 پزشکانی که فیزیوتراپی نیز بکار میبردند انجمن جداگانه ای تشکیل دادند و سپس با تلاش این افراد انجمن طب فیزیکی تشکیل شد. در حال حاضر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی آمریکا، انجمن فیزیاتریستهای آکادمیک و بورد طب فیزیکی و توانبخشی آمریکا وارث هفتادسال تلاش متخصصین این رشته اند. آموزش رسمی طب فیزیکی در سال 1926 توسط دکتر کولتر Dr. John Stanley Coulter در دانشگاه Northwestern آغاز شد. دکتر کولتر برای دو دهه پیشگام آموزش طب فیزیکی و توانبخشی بود. دوره های اولیه برای پزشکان در حال طبابت برگزار میشد که ابتدا سه تا شش ماه بود و سپس به یکسال رسید. دهه 1930 شاهد توسعه بیشتر طب فیزیکی بود و دکتر فرانک کروزن در سال 1936 دوره تخصصی سه ساله این رشته را در مایو کلینیک بنیاد نهاد. در 1938 دکتر کولتر و کروزن آکادمی طب فیزیکی را بنیاد نهادند. دکتر کروزن نام "فیزیاتریست" را بر روی متخصصین این رشته نهاد و اولین کتاب طب فیزیکی را در سال 1941 نوشت. دکتر کروزن بعنوان پدر طب فیزیکی معرفی می شود.
تا جنگ جهانی دوم جامعه توجه زیادی به مسایل افراد معلول نداشت. در این سالها تعداد زیاد معلولین ناشی از جنگ و همچنین اپیدمی فلج اطفال که باعث هراس عمومی شد توجه به طب توانبخشی را به خود جلب نمود. توانبخشی رئیس جمهور آمریکا، روزولت، و اثرات آن در بازگشت به کار توجه به این مسئله را بیشتر نمود. 58000 بیمار مبتلا به فلج اطفال باعث احساس نیاز شدید به فیزیاتریستها شد تا با احاطه بر مسائل درمانی در کنار توانبخشی و توجه به عملکرد فرد، به درمان همه جانبه این بیماران بپردازند و به بازگشت این افراد به عنوان عضو موثر جامعه کمک نمایند.
از سوی دیگر پزشک متخصص داخلی بنام دکتر راسک Howard A. Rusk, MD به ناتوانی سربازان بدنبال بستری طولانی مدت در طی جنگ جهانی دوم توجه نمود. بسیاری از سربازان پس از دوران نقاهت قادر به بازگشت به خدمت نبودند. او به سختی موافقت مسئولین برای ارائه یک برنامه توانبخشی را به گروهی از بیماران در دوره نقاهت ارائه کرد و نتایج را با گروهی که دوره نقاهت خود را بدون توانبخشی میگذراندند مقایسه نمود. نتایج بقدری خوب بود که در مدت کوتاهی ارتش تمام مراکز خود را به مراکز طب توانبخشی مجهز نمود.
همچنین این روش را به مراکز درمانی جامعه معرفی کرد. بعد از جنگ دکتر راسک محل کار خود در میسوری را ترک کرد و برای سی سال در نیویورک به کار مشغول شد و انستیتو طب توانبخشی در نیویورک را بنیاد نهاد. با جذب بودجه برای توسعه طب توانبخشی در سرتاسر دنیا، توانست صدها متخصص طب توانبخشی را در کشورهای مختلف دنیا تربیت نماید. دکتر راسک توانبخشی تهاجمی را معرفی نمود که در حال حاضر به طور وسیعی بکار میرود. او بر این نکته تکیه داشت که بیماران نباید در دوره نقاهت غیر فعال بمانند. دکتر راسک بعنوان پدر طب توانبخشی معرفی میگردد.
پس از جنگ جهانی دوم سازمان سربازان سابق The Veterans Administration با توجه به تجارب فراوان خود در برخورد با سربازان دچار معلولیت دوره نوین طب فیزیکی و توانبخشی را بنیاد نهاد و درحال حاضر این رشته در تمام 171 مرکز آن تدریس میشود. در سال 1947 بورد تخصصی طب فیزیکی تصویب شد و دوسال بعد با نظر دکتر راسک، طب توانبخشی نیز به آن افزوده شد. در 1950 خانم سواتزر که برای بهبود کیفیت زندگی افراد دچار ناتوانی و معلولیت فعالیت مینمود تحت تاثیر نتایج توانبخشی بیماران تحت نظر متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی قرار گرفت و تلاشهای او باعث جذب بودجه فراوانی جهت آموزش متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی شد و مراکز متعدد تحقیقات توانبخشی در آمریکا گشایش یافت.
در دهه 1950 الکترومیوگرافی نیز در کنار طب فیزیکی و توانبخشی قرار گرفت تا به تشخیص بیماریهای نروماسکولار که عمده کار فیزیاتری را تشکیل میدهد کمک نماید. از نظر درمانی با آشنا شدن جامعه با طب فیزیکی و توانبخشی مراکز متعددی در سرتاسر آمریکا شروع به کار نمود و از دهه 1960 تحقیقات طب توانبخشی در مرکز توجه قرار گرفت و با گسترش دانش بتدریج فلوشیپهای متعددی دراین رشته تشکیل شد که شامل طب ورزش، آسیب مغزی، توانبخشی قلبی، بیماریهای نوروماسکولار، نوروفیزیولوژی بالینی، الکترومیوگرافی، آسیب نخاع، سکته مغزی، تحقیقات توانبخشی، توانبخشی بیماریهای اعصاب، طب درد، طب توانبخشی اطفال، درمانهای تهاجمی و ستون فقرات است. تاکنون رشته های فوق تخصصی طب آسیب نخاع(1995)، درمان درد(1998)، طب توانبخشی اطفال(1999) مورد تائید قرار گرفته اند.
با افزایش سن جامعه و درمان بیماران مزمن در کنار کنترل بیماریهای عفونی توجه به طب فیزیکی و توانبخشی به طور روزافزونی در حال گسترش است تا در کنار درمان بیماری به کیفیت زندگی نیز توجه کافی شود.
دانشگاه علوم پزشکی ایران دارای قدیمی ترین مراکز طب فیزیکی و توانبخشی کشور در بیمارستانهای فیروزگر و شفا یحیائیان بوده است. طب فیزیکی در سالهای ۱۳۴۰ با اعزام بورسیه های مختلفی در ایران راه اندازی شد این گروه پس از انقلاب غیر فعال شد و از سال ۱۳۷۳ مجددا مرکز آموزشی و درمانی شفا یحیاییان شروع به فعالیت نمود و در سال ۱۳۷۶ ردیف آموزشی اختصاصی به این گروه تخصیص داده شد.گروه طب فیزیکی و توانبخشی این دانشگاه از سال ۱۳۸۳ بطوررسمی تشکیل شد. در حال حاضر بخشهای آموزشی طب فیزیکی و توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی ایران در بیمارستانهای فیروزگر ، شفا یحیائیان ، حضرت فاطمه(س)، علی اصغر و حضرت رسول اکرم (ص) فعال میباشند.
اولین دانشکده توانبخشی توسط دکتر افتخاری در ایران راه اندازی شد و خوشبختانه با تلاش متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی رشته های توانبخشی شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتار درمانی، ارتوپدی فنی و رشته های مرتبط راه اندازی گردید.
بنیانگذاران دوره دستیاری این رشته در ایران اساتید:دکتر بهروز کاظمی، دکتر محمد رضا علویان قوانینی بوده اند.
- The Physical Medicine and Rehabilitation (PM&R) Department at Iran University of Medical Sciences is one of the most prestigious departments in Iran. With 11 faculty members in PM&R and various teams specializing in physical therapy, occupational therapy, speech therapy, and pelvic floor .biofeedback, it is one of the most comprehensive PM&R departments in the country
To date, 80 residents have graduated, and 30 residents are currently studying. The affiliated neuromusculoskeletal research center and updated.equipment have transformed this department into one of the leading research centers in the field
:HistoryIran University of Medical Sciences has some of the country's oldest PM&R centers in Firoozgar and Shafa Yahyaian hospitals. PM&R was established in Iran in the 1960s with the dispatch of various scholarships to the U.S. This group became inactive after the revolution but resumed activities at Shafa Yahyaian Educational and Medical Center in 1994. In 1997, a dedicated educational position was allocated to this group. The PM&R department of this university was officially formed in 2004. Currently, the educational sections of PM&R at Iran University of Medical Sciences are active in Firoozgar, Shafa Yahyaian, Hazrat Fatemeh (S), Ali Asghar, and Hazrat Rasoul Akram (S) hospitals